Tərtərdə Xocalı faciəsinin 33-cü il dönümünə həsr olunmuş “Xocalı faciəsi: dünən və bu gün”adlı tədbir keçirilib
Tərtər Rayon İcra Hakimiyyəti, Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin Qarabağ və Şərqi Zəngəzur Regional Bölməsinin və Tərtər Peşə Məktəbinin təşkilatçılığı ilə “Xocalı faciəsi:dünən və bu gün”adlı tədbir keçirilib.
Tədbirdə Tərtər Rayon İcra Hakimiyyəti başçısı aparatında İctimai-siyasi və humanitar məsələlər üzrə şöbə müdirinin müavini-dini qurumlarla işin təşkilatçısı Zabil Paşayev, Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin Qarabağ və Şərqi Zəngəzur Regional Bölməsinin baş məsləhətçisi Pərviz Eyvazov, Tərtər peşə məktəbin direktoru Əli Babayev, Tərtər Cümə Məscidinin imamının müavini Saleh Ədilov, dini icma nümayəndələri, Tərtər Peşə Məktəbinin müəllim və tələbələri iştirak ediblər.
Əvvəlcə Azərbaycanın suverenliyi uğrunda həlak olan şəhidlərin və Xocalı soyqrımı qurbanlarının xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad edilib.
Tədbirdə rayon icra hakimiyyəti başçısı aparatında İctimai-siyasi və humanitar məsələlər üzrə şöbə müdirinin müavini-dini qurumlarla işin təşkilatçısı Zabil Paşayev, Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin Qarabağ və Şərqi Zəngəzur Regional Bölməsinin baş məsləhətçisi Pərviz Eyvazov, Tərtər Cümə Məscidinin imamının müavini Saleh Ədilov, Tərtər Peşə Məktəbinin direktoru Əli Babayev, Qaynaq kənd məscidinin dini ayinlərinin icraçısı Nəriman Əliyev, peşə məktəbinin müəllimi Tacirə İlyasova, tələbələrdən Aytən Quluzadə və Amin Kazımov çıxış ediblər.
Qeyd olunub ki, bəşər tarixində ən dəhşətli hadisələrdən biri olan Xocalı soyqırımının törədilməsindən bizi 33 il ayırır. Xocalı dedikdə, bizim yadımıza birinci, 1992-ci ildə törədilmiş soyqırım düşür. Ancaq qədim tarixə malik bu ata-baba torpağımız ondan əvvəl də çox zülmlərə, təzyiqlərə daima məruz qalmışdır. XIX əsrdə və XX əsrin əvvəllərində çar Rusiyasının Qarabağda apardığı erməniləşmə siyasəti bu yerdə də düşünülmüş şəkildə həyata keçirilib. Xocalının bölgərinin birində–Qala Dərəsi kəndində İrandan köçürülmüş ermənilər yerləşdirilmişdir. 1918-ci il Mart soyqırımından sonra “Qaçqınlar” adlanan ərazidə Dərələyəz mahalından didərgin salınmış həmyerlilərimiz məskunlaşdırılmışdır. Azərbaycanın qədim insan məskəni olan Xocalı XX əsrdə ermənilər tərəfindən üç dəfə soyqırıma məruz qalıb. Birinci dəfə 1905-1907-ci, ikinci-1918-1920-ci, üçüncü ən dəhşətlisi 1992-ci illərdə olmuşdur.
Ermənilər əslində Xocalının üçüncü soyqırımını 1964-1967-ci illər arasında həyata keçirmək istəyirdilər. 1964-cü ildə onları bu soyqırıma səsləyən erməni şair Silva Kapitukyanın “Karvan hələ yoldadır” əsəri, 1967-ci il iyulun 7-8-də isə günahsız azərbaycanlılardan olan Ərşad adlı müəllimin və Şuşa həbsxanasının iki işçisinin Xankəndidə min bir vəhşiliklə diri-diri yandırılmaları oldu.
Həmin dövrdə Heydər Əliyev Dövlət Təhlükəsizliyi Komitəsində işləyirdi və o, həmin qanlı hadisəni törədənləri qanuni yolla həbs etdirmiş və əsl həqiqətləri üzə çıxarmışdır.
1969-cu il iyulun 14-də erməniləri lərzəyə salan dahi Heydər Əliyev hakimiyyətə gəldikdən sonra düşmənlərimiz uzun illər Qarabağın qondarma Ermənistan Respublikasına birləşdirilməsi haqqındakı “Miatsum” şüarını səsləndirə bilməmişdilər.
Bundan dörd il sonra tariximizin ən qaranlıq səhifələrindən biri olan 1992-ci il fevralın 25-dən 26-na keçən gecə erməni qəsbkarları tərəfindən Xocalı faciəsi törədilib.
Xocalı soyqırımı zamanı 106 qadın, 63 uşaq və 70 yaşlı insan olmaqla 613 nəfər qətlə yetirilib, 1275 sakin girov götürülüb, 150 nəfərin taleyi isə bu günədək naməlum qalıb. Şəhər yerlə-yeksan edildi. Həmin faciəvi gecə zamanı 487 nəfər Xocalı sakini ciddi şəkildə şikəst edildi və onlardan 76 nəfəri uşaqlardan ibarət idi. 8 ailə tamamilə məhv edildi, 25 uşaq hər iki valideynini və 130 uşaq isə bir valideynini itirdi.
Sağ qalan xocalıların dediyinə görə, düşmən hücumundan sonra Xocalı bir anın içində qana boyandı. Heç kəsə yaşından, cinsindən hətta yaralılara belə aman verilmirdi. Ermənilər amansız vəhşiliklə qadınlara, körpələrə və qocalara ağır zülm verərək öldürürdülər. Ölümdən xilas olmaq üçün meşələrə, dağlara, dərələrə qaçmaq istəyən günahsız xocalıları güllələyirdilər. Köməksiz və silahsız adamların harayı ərşə qalxırdı. Fevralın ayının 27-də Xocalıdan təxminən 250-300 nəfər Ağdama qaça bilmişdilər. Dəhşətli xəbərləri onlardan eşitmək çox ağır və dözülməz idi. Bu vəhşilikləri gözlərilə görən xocalılar deyirdilər ki, Yarov kəndində, Ağbulaqda, Əsgəranda, Naxçivannikdə çoxlu sayda həmyerlilərimiz əsir düşmüş və meşələr qadın və uşaq meyitləriylə doludur. Bəli Azərbaycan xalqı torpaqlarımızın müdafiəsi uğrunda gedən müharibədə çox şəhidlər və qurbanlar vermiş ancaq Xocalı faciəsi isə qan yaddaşımıza xüsusi olaraq yazılmışdı. Ölümündən sonra Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı adına layiq görülmüş Çingiz Mustafayev böyük hünər göstərərək fevralın 28-də vertolyotla faciə törədilmiş ərazilərdə olmuş, erməni vandallarının törətdiyi vəhşilikləri kamera ilə lentə almış və tarixin yaddaşına yazmışdır.
44 günlük Vətən müharibəsində qəhrəman Azərbaycan oğulları Xocalı qatillərini, insan cəlladlarını məhv etməklə günahsız soydaşlarımızın qanını yerdə qoymadılar. Bununla da xocalıların, eləcə də bütün Azərbaycan xalqının ürəyinə su çilədilər, suverenliyimiz bərpa olundu, indi xocalılar öz doğma yurdlarına qayıdırlar.
Bu gün hər bir azərbaycanlının qarşısında ən mühüm vəzifələrdən biri Xocalı soyqırımı və bütövlükdə erməni vandallarının Qarabağda etdikləri vəhşiliklər haqqında həqiqətləri olduğu kimi dünya ictimaiyyətinə çatdırmalıyıq. Bu, bizim Xocalı şəhidlərinin ruhu qarşısında həm vətəndaşlıq, həm də insanlıq borcumuzdur.
